En de winnaar is… Anjet Daanje, zo zal de door Beatrice de Graaf uitgesproken uitslag van de Libris Literatuur Prijs luiden op acht mei waarna Daanje een cheque van 50K krijgt. Ik lees nu Sedaris’ ’Wanneer je omringd bent door vlammen’ een boek dat ik jaren geleden kreeg van een zoon of een vriend. Altijd blijven liggen op een stapel ongelezen. Waarom? Vanwege de schreeuwerige omslag? Omdat ik niet had gezien dat Sylvia W., Paulien C. en Aaf B.C. het boek aanprezen? Of omdat ik zag dat er geen man tussen de aanprijzers zat? Leuk boek. Komt op een lijstje: Vlot, dagboek, humor. Ergens op plaats acht. Nee zeven vanwege de grenzeloze fantasie (lees over vreemdgaan na je dood op p 221).
Lijstjes. Mooiste fietsroutes, argumenten republicanisme, tuinvogels, interessante, niet per se mooie, vrouwen, Volkskrantcolumnisten, bloeiende planten, Friese woorden, politica’s, Groningse woorden, organisten, voetbaltrainers die het dankzij hun ooit voltooide lerarenopleiding haalden, vakanties, geslotenvragenkoningen, schadelijke religies, vakantielanden die je echt moet mijden, mislukte ex-voetballers als trainer, vijfminutengerechten: veel van wat ik om me heen aantref vat ik in lijstjes. Lijstjes, net als talen leren, trainen mijn geheugen en houden dementie buiten de deur.
Lijstjes veranderen. De laatste tijd schudden, shuffelen en trillen ze als stenen in slecht gemetselde Loppersumse muurtjes. Tot zo’n vijf jaar gelden prijkte er slechts één vrouwennaam in mijn toptien van Nederlandstalige auteurs. En dan nog enkel omdat ik vond dat er een vrouw en als het kon een dichteres (het werd Vasalis) in hoorde, net als er een Fries (dat werd Wadman natuurlijk) in hoorde.
Vijf jaar gelden veranderde alles. Lize Spit penetreerde mijn toptien met de snelheid van een met nieuwe vleugels uitgevoerde dartpijl op basis van één titel: Het Smelt (2016). Drie jaar geleden was het Marieke Lucas Rijnevelt met ‘De avond is ongemak’ (2018) en ‘Mijn lieve gunsteling’ (2020) en nu, na lezing van ‘Het lied van ooievaar en dromedaris’ (2022), is het Anjet Daanje. Ongelooflijk. Bizar. Meesterlijk. 11 novellen die het stuk voor stuk presteren meer dan overeind te blijven en samen een ijzersterke roman vormen, die je wekenlang in de ban houdt. Slechts één spelfout (hartvochtig). Onwaarschijnlijke (familie)relaties in Engeland en Groningen. Van eind 18e tot 21e eeuw. Nooit eerder las ik een boek als dit. Thomas Rosenboom, Jeroen Brouwers, Maarten ’t Hart, Tommie Wieringa, Vasalis, Wadman en Hermans krijgen een nieuwe plaats. Waarom gasten als veelschrijver Grunberg en poseur linksekerkschrijver Buwalda zelfs niet in de buurt komen, spreekt vanzelf.