Aanzet tot een eenakter:
locatie: sjiek raadhuiskantoor; of nog liever een alternatieve (buiten)locatie: op het pleintje voor de Visserbrug in Groningen waar een tijdelijke fietsbrug wordt aangelegd.
tijd: een ochtend hartje nazomer 2024;
rolverdeling: Koen : man, libertaire burgemeester, zeg maar linkse VVD’er, begin 60, formeel/casual chic gekleed;
Mirjam: vrouw, kneiterlinkse wethouder, midden 30; formeel/casual chic gekleed; verbastert Koens naam vaak tot Schoentje Kuil of Kuintje Schoen.
Achtergrond: In een noordelijke provinciehoofdstad breekt de pleuris uit nadat het gemeentebestuur een nog prima werkende brug heeft gedeactiveerd met het doel de inwoners voor te breiden op een autovrije binnenstad;
Regieaanwijzingen:
(1) Geluiden van buiten: protesterend, leuzen (naar keuze van de regisseur) scanderend publiek (Draagvlak! Draagvlak! Draagvlak!), geluid van pannendeksels en vuurwerk.
(2) Maak eventueel gebruik van een alwetende verteller, een soort Muppet (variant: deze Muppet becommentarieert de handelingen waarbij de toneelspelers kort ‘bevriezen’).
(3) Extra: een vervreemdend effect, gedurende de vijf minuten dat de eenakter duurt rijdt er een op afstand bestuurbare speelgoedauto, afwisselend tergend langzaam en supersnel, met versterkte Maseratigeluiden, over de nieuwe, tijdelijke voetgangers- en fietsersbrug.
(4) Variant voor extra vervreemdend effect: gedurende de speeltijd wordt een auto langzaam opgehesen door een grote kraan. Aan het slot stort de auto naar beneden, òf in het water van de A, òf op het pleintje.
(5) Op een groot scherm wordt een film vertoond met oude foto’s uit Groningens binnenstad.
(6a) Ter keuze aan de regisseur en veel voorbereiding vergend (straten afzetten): hoe mooi zou het zijn het publiek in beweging te krijgen en mee te nemen naar een in volle glorie in gebruik zijnde tweelingbrug: de A-brug. Bijvoorbeeld een wandeling langs Hoge en Lage der A waarbij iemand, hier en daar stoppend, per micro- of megafoon historische details vertelt.
(6b) Extra bij (6a): om de (bijvoorbeeld) 50 meter zit een visser die, wanneer het publiek voorbijwandelt een fiets, opblaaskrokodil, of speelgoedauto uit de A slingert.
Koen (in een antieke leunstoel zittend, nerveus aan zijn kin plukkend & briesend): Het woord draagvlak wil ik niet weer horen! Kijk naar de vorige eeuw (daarbij wijzend naar het filmdoek) toen het Verkeers Circulatie Plan werd ingevoerd. Alle tegenstanders draaiden om. Huilebalken werden lachebekken. Die stinkauto moet de stad uit, verdomme.
Mirjam (luchtigjes, met verleidelijke stem): Koen, jongen, wind je niet op. Mijn top heeft al lang plannen klaarliggen voor een autovrij centrum. (valselijk klinkend): Die opgebroken brug komt goed uit. Maar jouw partij, de autohobbyisten… heetten jullie niet ooit de vroem-vroempartij?
Koen: Hobbyisten? Lobbyisten! In mijn partij hebben dwarsliggers het voor het zeggen. En in hun hart zijn VVD’ers fietsers: Mark Rutte, Sander Dekker. En ik ben een fietser, weet je, en een wandelaar en ik was een ombudsman. Hahaha, wat heb ik gelachen Mir, hoe de haperende brug begon met lekker haperen. Die zogenaamd opwippende brug, hahaha. En die twee zandzakken als tegenwicht, meesterlijk.
Mirjam (bijna fluisterend): Zeker, hahaha, wat was dat een goed idee. Zandzakken tegen een opwippend brugdeel, laat dat maar aan mijn ingenieurs over.
Koen (zijn stropdas rechttrekkend en het uiteinde in zijn broek vleiend): En dat grapje gaat anderhalf jaar duren? Kunnen we niet tenminste de deelauto’s tijdelijk voorrang geven, op weg naar autovrijheid, zeg maar een soort omgekeerde geleide groei?
Mirjam (vrolijk, plooien in kokerrok scherptrekkend en een kauwgumrestje van een hak afwrijvend): Jahaha, goed plan, eerst prio aan de de deelauto, en dan (terwijl ze enthousiast en vrolijk d’r lange haren achter haar oren gooit) door, dan zijn ze inmiddels wel gewend aan een autovrij Hoge der A. Alleen die Turftorenstraatgasten, die willen zich nog wel eens roeren, die hebben massaal gele hesjes en Cobra’s¹ ingekocht, maar nu Hansie vertrokken is zal dat meevallen, toch?
Koen: Ach ja, Hans, de oude P.v.d.A.-vriend. Was nog Commissaris van de Koningin in Groningen, toch? En dat zonder een middelbare school afgemaakt te hebben. Prachtkerel! De redelijkheid zelve, zo’n ouwe sociaaldemocraat naar wie zelfs een trein vernoemd is.
Mirjam (licht opgewonden waarbij haar stem steeds een toontje hoger gaat): ‘k sprak ouwe Max laatst nog. Die had met zijn VCP minder weerstand dan wij nu van die autolobby, gesteund door de autojongens van het industrieterrein. De dieseltjes knijpen ‘m als een ouwe dief. En dan die stekkergassies, de ultieme antilimitaristen², de Teslageneratie eist zelfs een stekkerdoos bij de voordeur. En maar mekkeren over een draagvlak creëren. Zandzakken kunnen ze krijgen, gevuld met draagkracht.
Koen (uiterst tevreden kijkend en met de handen over zijn embonpoint strijkend): Mir, meid, weet je dat je, zo geagiteerd sprekend, een ideaal profiel hebt voor een proefperiode als vervanger van burgemeester Van der Tuuk in Zuidhorn of Velema in Ter Apel? Die Van der Tuuk kan zelfs de omgekeerdevlaggenboeren niet in het gelid krijgen. De geschiedenis zal je dankbaar zijn.
Mirjam (met getuite lippen op Koen toelopend, op zijn allerverleidelijkst): Dat gaan we nog zien jongen. Wie weet. (met een valse blik in de ogen): Ik ben een poldermeisje en nog lang niet uitgebroed. Koen mien jong, doe bist mie d’r aine! (Het Maserati- en protestgeluid dooft langzaam en de speelgoedauto stort van de fietsbrug in de A).
¹ gele hesjes: gele kunststof spencertjes, symbool voor oppositie tegen kortweg alles; Cobra’s – vuurwerk met superharde knaleffecten, veelal toegepast in stadions door mensen met een afstand tot de maatschappij.
² limitarisme- maatschappelijke stroming in de twintiger jaren waarbij gestreefd wordt naar limitering van topinkomens en nivellering van vermogens door extreme belastingheffing.