JOURNAAL week 17

ZONDAG Niet dat we de 61 km met een gemiddelde van 28,6 (met stadsvertragingscompensatie zo’n 29/u) afleggen is het fijnst aan fietsen met de SpaakMasters, maar wel het lekkere  zondagochtendgevoel op mijn Giant TCR Defy en de gevarieerde gesprekjes met kilometervreter Albert (1948) die rustig op zaterdag met de snelle Henkies jakkert en op zondag uitrust met ons, AH-manager Suus die ons met twee vingers in de neus bijhoudt op een ATB, filmmaker Hilco die beroemd aan het worden is met films over de otter en de lepelaar, Bernard die in zijn eentje van Zandvoort naar Groningen fietst en schaatssters van midden twintig die aan triatlon doen.

MAANDAG Nog even iets over ons stedentripje naar Dusseldorp vorige week. Als de trein Arnhem – Dusseldorp uitvalt wordt er een bus ingezet zonder kaartcontrole. Binnenwegen, stukje snelweg, alles perfect geregeld. Bij Emmerik wordt de bus staande gehouden. Vier politiemensen, kogelwerend vest om, Walther P5 in de holster, controleren de  grenspapieren. Dusseldorp ligt met 620.000 inwoners, waarvan een derde een niet-Duits staatsburgerschap,  mooi aan de Rijn. Met moeite realiseer ik me ooit gelezen te hebben dat Dusseldorp in WO II 400 strafkampen telde voor 35.000 dwangarbeiders en oorlogsgevangenen. De helft van alle gebouwen was vernietigd, 90 % beschadigd, alle Rijnbruggen, riolen, straten vernietigd of onbruikbaar. Dat zie je terug aan het rechttoe-rechtane stratenplan. Even denken we dat Dusseldorp een lelijke stad is. Daar komen we enigszins van terug. De Königs Allee, de Rheinpromenade, de Kunsthalle, Kunst im Tunnel, de Apollowiese, de Medienhafen zijn zeer de moeite waard.

DINSDAG Sikkom schreef uitgebreid over hem: Esmail de duivenliefhebber. Beiden begaan met het lot van duiven, kruisen onze paden elkaar natuurlijk. We kennen elkaar inmiddels en er is een interessant ruilverkeer ontstaan. Ik bewaar lege blikjes en flessen voor hem. Wanneer ik hem onze straat zie doorkruisen maken we een praatje; het weer, de duiven en de gemeentelijke antiduiventerreur komen voorbij en verder gaan we met wat ons bezighoudt. Sinds kort staat er af en toe een tas tweedehandsboeken voor onze deur, bestemd voor de minibieb. Soms met een aardig briefje. Gisteren een hele vracht met Youp van ’t Hek, Glastra van Loon, drie Sjöwall en Wahlöö’s, Maxim Februari en meer. Esmail, bedankt!

WOENSDAG Waarom zou je je als privépersoon en als wijkvereniging niet bemoeien met het terugdringen van 20.000 doden per jaar? Onderwijsinstituten gaan verschillend om met het weren en terugdringen van tabaksconsumptie. Minerva hangt zoetsappige blauwe bordjes op en de RUG ontwerpt een eigen felrood exemplaar. Nog een verschil: de kunstacademie hoopt dat de verslaafden zich zonder nadere aansporing iets aantrekken van het vale blauw en de RUG huurt i.s.m. de gemeente handhavers in.

JOURNAAL WEEK 15

MAANDAG/DINSDAG Hoe is het om terug te gaan naar een dorp waar je vijftien jaar geleden vertrok? Erg leuk. Begin deze eeuw bouwde ik op camping Pieterom in Sleen een grote duiventil, een replica van één in Assen. Twee op ons volgende eigenaren lieten de til verkommeren. De huidige eigenaar heeft interesse in duiven houden en ik beloofde haar vorig jaar bij de heropening een paar dagen te willen komen voor herstelwerk. Na twee dagen kraakt mijn lijf. Renoveren is moeilijker dan nieuwbouw zo leert de praktijk. Tussen de bedrijven door bezoeken we oude vrienden en halen we herinneringen op.

DINSDAG In de stadsschouwburg in Stad bezoeken vriend en ik een bijzonder theaterspektakel: Requiem voor de Onwerkelijkheid, opgevoerd door muziektheater- en operagezelschap Silbersee. Een stuk over leven en dood. Een schitterend, fabelachtig, groots, Jeroen Bosschiaans, decor. Prachtige, rijke, wulpse kostuums. Mooie zang en muziek; er wordt o.a. een theremin bespeeld. Centrale verteller is de ik-persoon (Hans Croiset) die in een degelijke vlekvrije witte onderbroek (met gulp) het verhaal aan elkaar rijgt, onderbroken door bezwerende Latijnse formules en interessante theatrale bezwerende teksten over het leven en de dood. De dood is een bijzonder fenomeen, dat weet iedereen, immer de bron van prachtkunst. We zitten ademloos 1,5 uur te kijken en te luisteren. In de lobby kun je een Vergeet-me-niet-register tekenen. De naam van de door jou ingevulde overledene wordt in het stuk genoemd.

WOENSDAG Twee buurtvereniging(A-Kwartier)acties staan op de agenda: in een gemeentelijk kantoor plannen voor een fietsenstalling aan Westerhaven voor 1.000 fietsen bekijken en een  beleefdheidsbezoek brengen aan een hogeschooldirectie en die vragen of men eindelijk eens wil beginnen met het verslofte, slappe, slome, antirookbeleid te boosten en nog zo wat. Te elfder uren annuleert de directie het onderhoud.

DONDERDAG Skinvision is een huidkankerdetectie-app waarmee je een verdacht huidvlekje kunt laten beoordelen: wel of niet naar de witte jas. De camera zoomt in op het stukje huid, haartjes even wegscheren natuurlijk, vergelijkt het met 200.000 archiefbeelden en adviseert dan wat te doen. Enkele jaren geleden leerden we op een minisymposium te Bilthoven al de belangrijkste kenmerken van pluis of niet-pluis op het gebied van huidvlekjes en het belang van ‘kleren – weren- smeren’ i.pv. de door de agressieve smeerselmarkt gebruikte neppe slogan ‘smeren-smeren-smeren’.

ZATERDAG Land van Ons is een burgercoöperatie die land koopt en verpacht aan bioboeren. Iedereen die tot nu enkel vrijblijvend een potje schold op agrariërs die het met de natuur niet zo nauw nemen, kan, al vanaf € 30,- per jaar meedoen. Om met Tommy Wieringa te spreken: “…het enorme handelingsperspectief dat ontstaat als je (…) de hopeloosheid opgeeft is bemoedigend”. In Onnen, nabij Groningen heeft Land van Ons een bedrijf dat de biodiversiteit bevordert. In (een onvindbare zaal op) de Biotoop te Haren is een Land-van-Ons-dagje georganiseerd met ’s ochtends een film (De Queeste) en een gastspreker, een zgn. ‘gangbare’ boerin. Leerzaam. Interessant. Waar ik tegenaan hik is de stelling dat de weg naar kringloop-, regeneratief of biologisch boeren van de boeren zelf moet komen. Het stagnerende percentage van 4 % biologische tegen 96 % gangbaren logenstraft dit wensdenken. Veel agrariërs zijn nu eenmaal verslaafd aan de subsidie-infuzen en snakken naar door de politiek geleverde wet- en regelgeving. 

JOURNAAL WEEK 14

ZONDAG Met SCDZ organiseren we, drie oude pikken en een jonge doos, een concertje in Zweeloo met muziek van Ede Staal. Het programma heet ‘Ede Aans, mien end en mien begun’ door organist Peter Siebesma en vier vocalisten. Reinder van der Molen leest een verhaal van Ede voor en vertelt anekdotes. Waarom houd ik van de ongecompliceerde muziek van Ede Staal? Vanwege de streektaal. En de begeleidende orgelmuziek. En omdat ik enige verwantschap met Ede voel: streektaaljongen, for ever young, leraar Engels en maatschappijleer, klompendragers, liefhebbers van ‘strunen achter diek’. En beiden schreven we over het door ons bewierookte en verlaten platteland. Ede over t Hogelaand, Nij Stoatenziel en ik over de Jongbloedvaart bij Sleen en Foxel/Klazienaveen-Noord. Prachtmiddag. Stief oetverkocht. Gronings biertje na afloop. Oude bekenden gesproken.

MAANDAG Vooraf: onroerendgoedbelasting is één van de beste, want fairste belastingen. Je betaalt naar de waarde van onroerend goed. Ontduiking is lastig, geen voordeel voor belasting ontwijkende particulieren met een BV. Groningen hoort tot de groep allerverstandigste gemeenten van het land, want Groningen zit in de top van heffingspercentages. Hiermee dragen durehuizenbezitters het sterkst bij aan de gemeentebegroting en dus aan alle voorzieningen. Als blije belastingbetaler zit ik in een wat lastig parket. Ik schat dat de woningwaarde waarop onze  gemeentelijke OZB-aanslag is gebaseerd zo’n tien procent te laag is. Omdat ik niet graag te weinig belasting betaal, vraag ik het Noordelijk belastingkantoor om een verhoging. Een geduldige, wijze medewerker legt het mij uit. De geschatte woningwaarde dateert van begin 2024, meer dan een jaar geleden en niet van eind 2024. In één jaar stijgt de waarde. ‘Volgend jaar zal de woningwaarde naar boven zijn bijgesteld,’ stelt zij mij gerust, nog even wachten dus. Ik leg de medewerker vijf praktijkgevallen voor met de door Funda-makelaars geschatte verkoopwaarde en de geschatte waarde voor heffing van OZB. Locaties bij benadering: Straat nabij water      985.000 / 651.000; Straat bij de haven 885.000 / 721.000; Straat nabij Minerva  640.000 /    592.000; Straat nabij MADA 500.000 / 424.000; Straat nabij water 2.945.000 /              1.695.000.

Des te hoger de (op Funda gevraagde/geschatte) waarde, des te groter het verschil met de OZB-waarde (resp 34, 18, 7,5, 15 en 42 %), soms tot één en een kwart miljoen. ‘Klopt,’ zegt de belastingmedewerker, ‘maar deze verschillen corrigeren wij na verkoop. We worden daarbij op de vingers gekeken door de ‘waarderingskamer’. So far so good.

DINSDAG Eindelijk wordt er in de ziekenhuiszorg gestuurd op kwaliteit per locatie. Complexe kankeroperaties worden niet overgelaten aan streekziekenhuizen in kleine provinciesteden maar gebeuren daar waar de meeste expertise is. Nu nog even doorpakken en huisartsen een plaats wijzen. In Nederland groeit het aantal huisartsen bij de klippen op maar niet overal. Ze werken (veelal) in deeltijdbanen in de grote steden. In landelijke gebieden (oost, zuid) bestaan problemen, die eenvoudig opgelost zouden kunnen worden door de dokters te verplichten vijf of tien jaren in probleemgebieden te werken. Je zou wensen dat de artseneed werd heringevoerd: “Ik ken mijn verantwoordelijkheid voor de samenleving en zal de beschikbaarheid en toegankelijkheid van de gezondheidszorg bevorderen. Ik maak geen misbruik van mijn medische kennis, ook niet onder druk. Ik zal zo het beroep van arts in ere houden. Dat beloof ik.” En dan nog iets anders: Wat betekent het dat apotheekmedewerkers na acties een salarisverhoging van 20 % krijgen de eerstkomende jaren?

VRIJDAG Er, nabij Mensingeweer, omheen rijdend zie je een magische folly: torens, een kerk, een steenfabriek, een industriële ruïne, of een boerderij? Bij nadere inspectie ontwaar je één groot fabuleus vogel-, vleermuis of insectenhotel, met nestkasten, invlieggaten voor zwaluwen en vleermuizen en minuscule boorgaatjes voor insecten. Tenminste, voor zover dit beestjesspul er nog is in een voor dieren toxisch-vijandelijke biotoop waar pesticiden, ultrazware landbouwwerktuigen, en een door waterschappen idioot laag gehouden waterstand hun best doen de weidevogelpopulatie en insecten tegen te houden als even verderop boze Bedumer boeren en burgers een vluchtelingenopvang.

JOURNAAL week 12 (2025)

ZONDAG In Nijmegen onderzoeken we of restaurant Desem door de Volkskrant terecht de hemel in is  geprezen. Ja, de zuurdesempizza’s (dun, krokant, perfect op smaak) rollen, als Coenradie in linkse bubbels, moeiteloos onze topdrie in. Graan, kaas, oesterzwammen, alles komt van lokale bedrijfjes/ven. Een flesje speciaal bier, op basis van wild blond bier waaraan toegevoegd geroosterdetomatensmaak, tijm, basilicum en rozemarijn is goed, lekker en smaakvol.

MAANDAG In De Kale Jonker strijken we met meer dan de helft van het klasje Gronings neer en proeven een Blonde Jonker. Daarvoor doen we in de les ons best met het bedenken van Groningse woorden voor stofzuiger, kapper en betonrot, spelen we het woordspel ‘Grundle’, houden twee studenten een spreekbeurt, één over het plaatsje Doodstil, de ander over Anselm Kiefer en een lied van Marlène Dietrich. Dan een marktkraamverhaal over het tijdschrift Noorderbreedte, gevolgd door een discussie die begint over de ontgroening van studenten maar snel richting Vindicat en slappe studentenprotesten meandert. Tenslotte Groninger poëzie vermomd in liedteksten. De cursistendeelname aan de gesprekken wordt per les hoger.

DINSDAG Ik probeer in het hoofd van de (ex-natuurkundige) minister te kijken, ik ken hem niet goed maar zie in Bruins geen gewetenloze schurk. Wel iemand die een geprivilegieerde deelverzameling van de maatschappij, die het niet aandurft naar zichzelf te kijken, een flinke bezuiniging oplegt. Ik begin ‘m te begrijpen. Vandaag staakt, marcheert en demonstreert de UNI in het zonnetje. Eindpunt Grote Markt. Niet tegen Israëlische genocidale oorlogsmisdaden die vandaag de hel laten losbarsten in Gaza met honderden burgerdoden tot gevolg maar tegen een bezuiniging van 1,1 miljard op hoger onderwijs, zo’n twee procent op de onderwijsbegroting. Of UNI-medewerkers het grote publiek en een Kamermeerderheid meekrijgen? De demonstratie verzandt, zonder protesten tegen oorlogsmisdadigers Benjamin N. en Bashar al-A. in een preek voor eigen parochie. Ik zie, om met Gerwin van der Werf in ‘De Krater’ te spreken: een en al pistool maar geen kogels. Een collegevrije doordeweekse dag gebruiken voor het behoud van bekostiging van onzinstudies als theologie, Keltische talen en cultuur, leidend naar een procent of tien bullshit banen, is net wat te magertjes. Ik hoor een dwarsligger Brecht citeren: ‘Erst kommt das Fressen und dann die Moral’ in het Gronings  geparafraseerd als ‘Woar knip opent, sloet bibel’.

ZATERDAG Hensema speelt in Drachten, op een kaal podium, in een uitverkochte Lawei,  zijn laatste voorstelling ‘Eldorado’ (geschreven door Nathan Vecht). We zien de alleskunner als zendpiraat Radio Roelof uit Kropswolde, oud-communist, projectontwikkelaar, wethouder, gietvloerverkoper en meer. Hensema schakelt solo moeiteloos van type naar type zonder op zijn André van Duyns en zijn aangevers te vervallen in verkleedpartijen en dijenkletserig schmieren. Het verhaal start, houd je even vast, bij Canadese Indianen en rolt via WO II, Engeland, Duitsland dat geen geheimtaal begrijpt, naar een romance in het Groningse platteland van nu. Onnavolgbaar. De zaal gaat graag mee en vult zich met gul gelach. Hensema is een waar theaterdier die met wisselende mimiek, lichaamshouding, accent, woordgebruik personen schetst in wie we de in een lelijke villa wonende Nikes verzamelaar herkennen met een infinity pool (een overloopzwembad), de praatjes makende 010’er, de projectvoorlichter van Holiday Heaven International die opkopen van kleine campings als heilig doel heeft tot de dood erop volgt en meer. Hensema spaart ook de provincie niet maar komt steeds terug  in een vertrouwd en herkenbaar Gronings van een oer-Groninger die strijdt tegen de buitenwereld. *****

JOURNAAL week 10 (2025)

MAANDAG ‘Groanrepubliek’ heet de vertaling van ‘De Graanrepubliek’. Vertaald in zeventien talen. Ik lees de Groningse versie. Achterin een verklarende woordenlijst. Het lukt. Natuurlijk wist ik van de CPN in Oost-Groningen, van Sicco Mansholt en de boterberg, de olijfolieplas. Maar dat de vette Groningse boeren met gegarandeerde graanprijzen en vergoeding voor braakliggend land (per hectare vingen ze meer dan het jaarloon van een arbeider; alsof daar de subsidie-infuzenverslaving voor boeren al is ontstaan) zo ver van de werkelijkheid afstonden en dat Sicco Mansholt die ik eerder beschreef als theeplanter, verzetsman, boer, minister, socialist, spijtoptant-boterbergbouwer, elfstedentochtrijder, op zijn oude dag een relatie kreeg met Grünenoprichtser Petra Kelly, daarvan had ik geen idee.

DINSDAG Het klasje ‘Grunneger konversoatsie veur gevorderden’ barst van de creativiteit. Er komen twaalf self-made woorden voor ‘centrifuge’. Van ‘droaaidreuger’, ‘dreugdroaaier’ ‘gieseloar’, ‘swiddeldreijer’ tot ‘wringding’. Ik tel vijftien deelnemers. Zonder naamkaartjes blijven de namen lastig. Twee van ons lezen een in het Gronings geschreven tekst voor. Applaus en vragenronde. Daarna twee cursisten die iets aanprijzen. We leren over wijze lessen van Erik Scherder, en ontwikkelingen op het koffiefront. Na de pauze twee teksten van Jan Boer i.v.m. het overlijden van Grunnegertoalaanpeerdtjeder Henk Scholte. Docent Reinder van der Molen provoceert de groep mildelijk met een artikel uit Trouw dat de vloer aanveegt met aannames dat burenhulp slechts in dorpen in Overijssel voorkomt. De meest prikkelende stelling dat burenhulp het meest wordt aangeboden door mensen met hoge inkomens wordt gelaten gelezen.

WOENSDAG Ik vertaal mijn eerste gemeentedichtersvers, een sonnet, uit de tijd van de Emmense gemeentedichterspool in het Gronings: Op fietse noar Emmen

Nait meer van dizze tied, veurbie, verworden / D’r bint veul dingen woar je boeten kin / Kwakzaalverij, Hemelvoart, ramadan, / Een Roomze rector zunder orde / Ledlichten under olde laampekap, / Baarms maain, vlaggen zunder Pompebloadern / Steertbot, ensieklopedie, woaterschop, / Joagershut, twinneg soarten Sandwich Spreaden, / n Keuning, schoamloes, Argentijnse keunegin, / Borsthoarscheer, kroantieskan, en tussenzin. / Graipprik, omroupgidsen, blauw bakeliet / Mor zunder bouk, Bach, op fietse noar Emmen, / Kibbelingen van maart, vraauwenstemmen, / Koormeziek, sportbeha’s, gait leven nait.

DONDERDAG Het Gronings switcht van afgezakte broek, lauwe koffie, ouwelijk, grijs, naar hip, digitaal en sexy. Èn Engels. Het Centrum Groninger Taal & Cultuur (CGTC) heeft een Massive Open Online Course (MOOC) ontwikkeld. Op de fiets een road trip door Groningen, een onvervalste Romcom: het onderwerp van de gratis online cursus Gronings op www.groningsleren.nl. Jetse Goris presenteert in The House of Connections aan de Grote Markt in de Jantina Tammes School of Digital Society, Technology & AI. Hail wat aans as dorpshoes in Oskerd. Flitsend en vrolijk wordt iedereen aangespoord Grunnegs te leren. In aanwezigheid van scriptschrijver Fieke Gosselaar, PhD kandidaat Center for Language and Cognition Research Hedwig Sekeres en hoofdpersonen Iefke en Enno. Hoofdgast is René Paas en zang (o.a. ‘Oaventuren’) van Marleen Bakker en Gijs Coolen op gitaar. Even naar de Bright Space-omgeving van de RUG en studaaiern mor.

JOURNAAL week 8 (2025)

ZONDAG We slenteren door de tentoonstelling over 80 jaar bevrijding in de A-kerk. Ik kijk met interesse naar zwart- en bruinhemden op de Vismarkt in 1943 en denk enkel aan VN-rapporteur Francesca Albanese. De oorlog in Groningen 80 jaar geleden legt het af tegen Gaza. Mijn gedachten springen van toen naar nu. Waarom kritiek op Israël wordt verward met antisemitisme. Landsgrenzen moeten los staan van geloofsgrenzen. Anti-Israëlisch is niet antisemitisch. Albanese ontkent het bestaansrecht van Verenigde Naties-lid Israël niet. Zij beweert dat Israël zich schuldig maakt aan genocide, apartheid, etnische zuiveringen, mensenrechtenschendingen. Door Palestijnen te verdrijven uit hun nederzettingen gedraagt Israël zich als wrede kolonisten. De binnenstad van Groningen was zwaar beschadigd. Ik zie een verwoest Gaza.

DINSDAG Een bezorgde scheepseigenaar nodigt me uit, na mijn kritische noten over het oppervlaktewater in Stad te komen kijken op haar schip in vrijhaven Noorderhaven. Iedereen mag daar, mocht er een plaatsje zijn, komen aanleggen. Het schip moet authentiek zijn, kunnen varen en je mag er geen verhuurschuit van maken. Water en elektriciteit komen van de wal, geleverd door de gemeente. Grijs (afwas)water mag geloosd worden. Zwart (toilet)water gaat via een sanibroyeur (een maalinstallatie) in een tank. Deze tank wordt via een ingenieus pompsysteem naar het riool op de wal gepompt. Je rolt een lange slang uit en laat de pomp 20 minuten werken. Echter, deze installatie hapert vaak, volgens mijn zegsvrouw negen van de tien keer. Heeft de schipper geen tijd/zin om de onderhoudsdienst te bellen dan wordt het zwarte water op het behoorlijk stromende oppervlaktewater geloosd. Verboden, maar, zo is de redenering, de Diepenring is ook overstortgebied van overstromende stadsriolen. Een lastig maar begrijpelijk dilemma. Maakt het als buurman van Tata Steel wat uit als je je fijnstof producerende barbecue gebruikt? Kan jij rustig je allesbrander stoken terwijl je buurman in een sjoemeldiesel rijdt?

WOENSDAG In de grote zaal van Martini Plaza gebeurt het: de James Bond-film Spectre wordt begeleid door livemuziek van het Noorpool orkest. Woeste achtervolgingen door voor de gelegenheid lege straten in Rome worden nog spannender: de Aston Martin en Lamborghini testen de banden op straten, trappen en pleinen. Je weet niet waar je moet kijken; naar de als Bond verklede Daniel Craig, de sexy auto’s of de zestig musici van het Noorpool Orkest die Bond proberen bij te houden. Knallend koper, 20 gierende strijkers, tokkelaars, blazers en jazzy slagwerk. Heerlijk, wat een spektakel. Het orkest wordt wel beschreven als Nederlands grootst denkbare Big Band. De muziek swingt als een gek. Je herkent allerlei bekende Bond-tunes terwijl je naar de bekende ingrediënten kijkt: Q, Moneypenny, Bond, de grootst gefilmde ontploffing ooit, bloedmooie vrouwen, schitterende stadsbeelden van Rome, Mexico-Stad, Wenen, Tanger, raceauto’s, een heli, een vliegtuigje: allemaal bij elkaar gehouden door Daniel Craig en de allesbehalve koude muziek van Noordpool. Gefilmd door ons aller Hoyte van Hoytema. Spectaculair. Speciaal. Spectre.

JOURNAAL week 6 (2025)

MAANDAG Sociaal geograaf Floor Milikowski schrijft in ‘Een klein land met verre uithoeken’ over vergeten, kansarme gebieden en bevoordeelde, kansrijke steden en regio’s. Ik hoor de echo van Maarten van Rossem. Sittard, Emmen, Groningen, Kinderdijk, Eindhoven, Rotterdam komen voorbij. Voor een zich Noorderling noemende Fries is het interessant te lezen hoe Groningen en Emmen zijn geworden wat ze zijn en waarom Drachten en Heerenveen wel en Leeuwarden niet in de economische spotlights staan. Milikowski heeft oog voor de omgeving waarin ze haar gesprekspartners ontmoet: de koffiekopjes, mahoniehouten tafels, niets blijft onvermeld; van een Eindhovense tech-ondernemer zegt ze: ‘Zijn pak draagt hij casual, maar met goed fatsoen.’ Hahaha. Wel jammerlijk onvermeld blijft een register. Ook de vage hoofdstuktitels werken niet mee als je iets wilt terugvinden. Mooiste zin: ‘Een begrafenis in Nijmegen is vrolijker dan een bruiloft in Arnhem.

DINSDAG Onze stichting SCDZ haalt muziek van Ede Staal naar Zuid-Drenthe. Op zondagmiddag 30 maart loopt het kleine kerkje in Zweeloo vol, zo voorvoel ik. Peter Siebesma speelt op het orgel en vier zangers, waaronder mijn docent Grunnegers Reinder van der Molen, zingen Staals evergreens. Ik houd van Staal. Eenvoudig, treffende teksten, Gronings, orgelmuziek. Staal doet me denken aan Meindert Talma. Eenvoudig, treffende teksten, humoristisch, rockmuziek, Surhuisterveen. Beiden hebben een zeer kenmerkende stem. Herkenbaar. In dit rijtje hoort ook het duo Harm & Roelof uit Sleen: cabaretesk en serieus, Drents en supermuzikaal.

WOENSDAG Op de dag dat bekend wordt dat eendenkroos de nieuwe groente is, bericht nicht Suzette in haar nieuwsbrief dat ze in Arnhem het kunstwerk ‘Zeewierfilter’ exposeert op de expositie van Jan Mankes ‘Verstilling en strijd’ en dat ze meedoet aan een paneldiscussie over ‘Art & Activism’ met leden van ‘Scientist Rebellion’, de zuster van Extinction Rebellion. Suzette en Jan Mankes, een gouden combi! Daar kan (de geest van) Mankes blij mee zijn. Okee, maar hoe kom je aan zeewier? Oogsten!

DONDERDAG Kunstpunt heeft uitverkoop. Voor € 100,- tot € 250,- (geld dat je bespaart door enkele jaren kledingwinkels voorbij te lopen) neem je een schilderij, ets, zeefdruk, verpakt in bubbeltjesplastic, mee onder de arm.

 VRIJDAG In Onze Taal-kringen wordt gepraat over taalergernissen en -jes. Als oud-leraar Nederlands lees en hoor ik veel ondeugdelijkheden. Ik realiseer me dat ik milder word en ruil de rode pen in voor een zacht, grijs potloodje. Maar ‘hun hebben, die meisje, ik besef me, ik irriteer me aan, doe is normaal, de gasten worden koffie aangeboden, gaan we over naar het weer’ blijven me opvallen. Niet grammaticaal incorrect maar wel licht storend: het buitenmatige  gebruik van oprecht, eigenlijk en zeg maar. Waar ik over blijf vallen: boeken, uitgegeven bij serieuze uitgeverijen, die missers bevatten.

ZATERDAG Na Assen (Beilerstraat 84), Sleen (Zetelveenweg 4) een derde klassieke duiventil. Deze staat in Breede, tussen Rasquert en Warffum. Anders dan beide exemplaren in Assen en Sleen heeft deze geen invliegopeningen aan de lange zijden, enkel aan de kopse kant. Duiventilexperts weten te melden dat de til splinternieuw is.

JOURNAAL week 4 (2025)

ZATERDAG Gegeten bij Dokjard (Noorderhaven Zz Groningen) dat zichzelf afficheert als beste spareribsrestaurant. Willen we meemaken. We reserveren van 17.00 – 19.00 uur. Eerste indruk: hartelijke ontvangst, ruim, rustig, warm, mooi ingericht. Ober tutoyeert vanaf het begin en brengt alvast ongevraagd water. Perfecto. Het eigen blonde bier komt in blikjes. Waarom niet, denk ik na tien seconden. De spareribs zijn heerlijk en worden, met drie sauzen in kleine knijpflesjes op hout geserveerd. Frieten prima. Sla, een minuscuul stukje lof met wat (lekkere) kaas en peperkorreltjes: heerlijk maar onnozel klein. Vrouw I geeft ***** en ik een acht. Mijn tip: maak serieus werk van de sla -in tijden van flexitariërschap wordt groente steeds belangrijker. Waarom wel vlees in twee porties aanbieden en groente niet? Prijs € 75,- voor 4 drankjes en twee hoofdgerechten: okee.  Beste spareribs van Stad? We gaan op onderzoek.

ZONDAG Ergens voorbij Grijpskerk, rijd ik naast SpaakMaster Bernhard. Hij vertelt – fietsers zijn de bescheidenste mensen ooit –tussen neus en lippen door dat hij vorig jaar wereldkampioen is geworden. Wereldkampioen? Ja, in Nunchaku. Ik ken wel Aikido maar heb van Nunchaku nog nooit gehoord. Ademloos luister ik naar hem. Hierbij valt mijn opschepperig verhaal van in één dag van Ede Staal  naar André Rieu fietsen (340 kms/ 27/u, beweegtijd 12,5 uur) in het niet. Bernard, chapeau!

MAANDAG Na Rutger Bregman die in ‘Morele Ambitie’ beschrijft dat de daad bij het woord voegen effectiever is dan een bullshit baan, nu Tommy Wieringa die in ‘Konvooi, reizen naar een land in oorlog’ beschrijft hoe hij met andere schrijvers, enkele ingenieurs en rugbyers oorlogsmateriaal naar Oekraïne brengt. In een konvooi wordt de lange reis enkele keren ondernomen. Oekraïense soldaten ontvangen hen in opperste verbazing en dankbaarheid. Wieringa doorspekt ‘Konvooi’ met literaire uitstapjes. Mooi boek.

DINSDAG Nog steeds zijn er boeren die het lastig vinden de driekleur correct uit te hangen. Op de foto het Natuurpad bij Marum, de oude spoorlijn naar Drachten.

WOENSDAG Voor het eerst in mijn leven lees ik een boek over beeldende kunst in één ruk uit: ‘Hoe Van Gogh naar Groningen kwam’ van M. Jansen e.a. bij de overzichtstentoonstelling van Van Gogh in het Groninger Museum. Een kloek (1652 gram) boek, rijk geïllustreerd, en compleet met namenregister en verantwoording van de illustraties. In eerste instantie denk ik: een salontafelboek, meer om door te bladeren dan om te lezen. Van Gogh heb ik altijd beschouwd als (een van) de meest overschatte beeldend kunstenaars. Zijn de Drenten al verguld met het feit dat Van Gogh heel even in Nieuw Amsterdam is geweest, in het toenmalige Groninger Museum van Oudheden werden 128 werken van Van Gogh tentoongesteld.

DONDERDAG Meindert Talma treedt op in Stad. Voor mij het eerste concert in Vera. Veel al wat ouder publiek uit Scharnegoutum, Ameland, Surhuisterveen en Twijzel. Allemaal vrolijke koppen. Kalme deining. Talma zingt over herkenbare waarheden en ervaringen. Over opgroeien in Surhuisterveen, heit en mem die zich afvragen of zijn zang goed genoeg is voor een leven als muzikant en of een leraarsbaan met vaste werktijden niet beter is. Prachtige titel: Gezinsverbijstering. Zijn schoonmoeder die voor iedereen een bijnaam heeft. Tennissen in Noordhorn. De eerste zoen in het Noorderplantsoen. De zeven kerken in Surhuisterveen. Zijn zang is een soort zingzeggen, praatmuziek en klinkt in het Fries op zijn best. Hij wordt begeleid door een toetsenist, slagwerker en wee gitaren. Ik vind hem superhumoristisch in zijn onderkoelde vertellingen tussen de liedjes door. Heel sympathiek. Serieus. Gewoner dan gewoon. Bijna aandoenlijk, zonder een spoor van zieligheid. Zelfbewust en recht-door-zee. Met een eigen fanschare in een bomvol Vera (waar twee drankjes € 4,20 kosten).

VRIJDAG Met een waterverbruik van 70 m3 per jaar (bijna 192 l daags met twee personen) zitten we (ver) onder het landelijk gemiddelde van 270 l, maar veel is het natuurlijk.

ZATERDAG Oude tijden herleven. In Kollum had je in mijn jeugd drie slagers. De ene was een ongelovige hond, de tweede een fijne grefo en de derde een rielekste polderende hervormde. Sommige dorpelingen waren van één geloof en lieten de voordeelaanbiedingen van de ongewenste neringdoenden links liggen. Tilde je niet al te zwaar aan de geloofsopvatting dan profiteerde je luchtigjes van alle drie. Iets soortgelijks ontstaat nu met banken en berichtendiensten: er ontstaat een scheiding der geesten onder fijnproevende aanhangers van ING, ASN en RABO (ABN is helemaal besmet en doet bij de gewone man niet meer mee) en Telegram, WhatsApp en Signal. Een van mijn beste kameraden is nog zo van de kaart door de met liborrente frauderende RABO dat hij tikkies van die bank per kerende ASN-post terugstuurt. Gouden tijden.

JOURNAAL week 2 (2025)

ZONDAG Feestjes duren op zijn best max twee uren. Een uurtje uitloop, vooruit. Etentjes met vrienden -eten met familie voorbij de eerste graad komt hoogstzelden voor- gaan naar drie, hooguit drieënhalf. 69 worden schept verwachtingen. Dovencafé LUHU reserveert het cafédeel voor ons. Ik houd van LUHU. Niet omdat we meedoen met hun crowd-funding maar, nou gewoon, misschien door de altijd vrolijke Engelien en Dascha. Soms probeer ik me in te beelden wat het is om niets te horen. Key words: communiceren en je best doen. Wil je echt contact maken met een naar de bible-belt uitgeweken vriend, een lastig familielid, een partner met exotische SM-fantasieën, een Syriër, Eritreër, Sloveen, iemand die slechts Nederlands, Fries of Gronings spreekt, een projectontwikkelaar, ’n  contact mijdende buur, een burgemeester van een omgekeerdevlaggengemeente, iemand die doof is? Kruip uit je schulp, oud woord voor comfort zone, en stel je open voor contact en leer (wat van) de taal die je nog niet beheerst. Van drie tot vijf, vooruit kwart over, geniet ik van ouder worden.

MAANDAG De enige mogelijkheid om burgemeester Ard van der T. van Westerkwartier, waaronder omgekeerdevlaggendorp Marum ressorteert, te spreken is naar de demografisch homogene koker van de nieuwjaarsreceptie van de provincie gaan. Als bijvangst hoop ik op Roos G., museumdirecteur. Het is erg druk. Ik loop wat rond en ga bij de trap staan, mijn fuik, en zie het sympa hoofd van Van der T. Ik maak me bekend als VBFsympatisant ¹ en dat Marum nog niet schoon is. Of hij het VBF steunt. Vriendelijk maar beslist klinkt: ‘Nee, diefstal van persoonlijke eigendommen is verboden.’ ‘Meneer Van der T., schaamt u zich niet kapot dat juist in uw gemeente de vlaggen, nu, net voor het 80-jarig bevrijdingsfeest, nog steeds omgekeerd hangen langs de snelweg?’ ‘Nee,’ antwoordt de burgemeester. ‘Iedereen heeft recht op zijn mening en mag dat ook op zijn eigen terrein uitdragen.’ Van der T. haalt nog een arrest aan. ‘En als ik u was zou ik voorzichtig zijn. U maakt zich nu bekend als sympathisant van een wetsovertreder. Strafbare feiten als diefstal kunnen vervolgd worden.’ Ik bedank hem voor zijn waarschuwend meedenken.

De receptieorganisatie is ondermaats, CDK René P. schijnt niet te begrijpen dat de aanstaande deconfiture van Koen S. en het politieke provinciale gekrakeel tot extra bezoekers leidt. Het doet me aan een diploma-uitreiking denken met weinig gezakten of een Halina Rijn-première in de kleinste zaal. Haringen in een ton. Ik luister een paar meter voor de wijd open deur naar René P. Obligate woorden als ‘Niet door de knieën gaan, Den Haag kan zeggen wat hij wil,’ dwarrelen door de deuropening als sneeuwvlokjes op een warme vloer, de oude klaagzang. Ik voel me als in een overvolle Tokiose trein en onderdruk mijn fantasieën, de tassluiting van een te grote Louis Vuitton prikt in mijn billen. Het lekkere Issey Miyake-parfum, of toch Tease 25, van de politica naast me, maakt me onrustig. Terug naar het atrium, waar de door luidsprekers galmende toespraak me kalmeert. Onverstaanbaar door onverschillig gepraat en geroezemoes van blauwe BBB- en CDA-pakken met nieuwe elleboogstukken. Broekspijpen die op de groei zijn gekocht. Het respect voor de CDK is als dat van vier-VMBO voor de rectorwoorden terwijl de bar al open is.

DINSDAG Dat Halina Rijns film ‘Baby Girl’ alleen voor vrouwen interessant zou zijn is kul natuurlijk. Ons filmclubje, vanavond met 12 pax, beoordeelt de film met zevens en achten. Zelf een superfantaseerder zie ik een interessante vrouw, met bijzondere, onderdrukte fantasieën. Tegelijk zie ik een voor feministen schadelijk cliché: geëmancipeerde vrouw vermijdt gesprek met haar partner en onderwerpt zich nederig aan dominante passantman. Prachtfilm, erotisch getinte thriller. Soms langdradig. Blij dat ik het interview met de regisseur in de VK gelezen heb. Leuk nagesprek in het ForumFilmCafé met voornamelijk vrouwen. Heey, zie ik daar een kopie van ceo Romy zitten?

DONDERDAG Mijn fiets brengt me naar Grijpskerk en Kommerzijl. Ik laat me rijden en volg waar de wielen naartoe willen. Onderweg een groot, magisch, stalen kunstwerk (1997, van beeldend kunstenaar Gert Jan Mulder). Een mier? Vooral de in het landschap blendende kleuren maken indruk op me.  

VRIJDAG De film ‘L’histoire de Souleymane’ is een must-see voor mensen die meer willen weten van het leven van als fietskoerier in Parijs werkende vluchtelingen. Wat een mooi, realistisch gefilmd verhaal. Als buitenstander voel je je bijna medeplichtig. Ik probeer gedachten aan een Syrische en Eritrese jongeman die ik sinds kort ken uit te bannen. 

(¹Vlaggen Bevrijdings Front)

JOURNAAL week 52: Herman Koch ‘Luchtplaats’ en Arteriitis Temporalis  

WOENSDAG met kerst lees ik ‘Luchtplaats’ van Herman Koch. Ik word aan mijn oor door het verhaal gesleurd en pas op de laatste pagina weer losgelaten (zoals Koch het op p. 161 treffend verwoordt). Soms lees ik een zin of passage hardop voor aan vrouw I: dood, misdaad en verderf met stijl en niveau. Koch veegt via Derek L., Hanna en Simon op licht humoristische, lichtvoetige tot zwaar-cynische bijna wrede toon de vloer aan met drugsdealers, fantaserende brave huisvaders,  middelbareschoolleraren, Montessorileerlingen en -scholen, feministen, huismoeders, huisgebrouwn bier, galerie-eigenaren, expositieopeningbezoekers, beeldend kunstenaars, Fonds voor de letteren-auteurs, leesclubvrouwen in gevangenissen, vrouwen die het altijd fijner vinden een te opdringerige man van zich af te moeten duwen dan het handje van een heilige te moeten drukken, egotrippende talkshowhosts die leeswerk aan medewerkers overlaten, de niet al te intelligente meerderheid van de mensheid, luie uitgeverijredacteuren, luie journalisten, frauderende rechercheurs en politie. Tussendoor wordt er afgerekend en van dichtbij door hoofden van in het bos knielende slachtoffers geschoten alsof het de gewoonste zaak van de wereld is.

VRIJDAG Arteriitis temporalis is een ontsteking aan je (linker) slaap. Sinds twee dagen is mijn linker slaap wat gevoelig. Zit de bril te strak? Google herkent het. Lijd ik aan (een lichte vorm van) arteriitis temporalis? Het woord temporalis stelt me gerust omdat ik denk dat het ‘tijdelijk; betekent totdat ik leer dat het Latijn is voor de slaap. Ik vraag me af of ik pijn voel of een gevoeligheid(je). UMC Utrecht biedt goede info. Ook Huisarts & Wetenschap is duidelijk. Ik herken me in agrariër De Bos die niet vaak bij de witte jas komt. Ik heb geen koorts, geen hoge bloeddruk (ik meet zelfs èn links èn rechts), wel voel ik iets bij hevige kaakbewegingen. Mijn Sloveense student geneeskunde oppert dat het misschien een gevolg is van bruxisme, maar volgens vrouw I knars ik niet meer, wel heb ik af en toe restless legs, maar ja mijn stalen bovenbeenspieren willen soms ademen, natuurlijk. Prednison wordt voorgeschreven als de symptomen hevig zijn. Paardenmiddel Prednison is een ontstekingsremmer, weet ik nog. Aha, ik heb nog wat Ibuprofin liggen, tegen milde ontstekingen. Twee rode pilletjes dan maar.

ZATERDAG De hypochonder in mij ontwaakt. Complicaties kunnen hevig zijn, o.a. blindheid aan één oog. Ik zie niet wazig, voel geen verdikking, heb geen verergerende hoofdpijn of verminderde eetlust of gewichtsverlies, maar ben wel af en toe wat moe en heb een gevoelige hoofdhuid. Ook nachtzweten komt wel eens voor, bijna 69 hè. En nu ik erover nadenk: een poos geleden zag ik wel miniatuur lichtflitsjes, heel soms voel ik een soort draaierigheid bij plotselinge zijwaartse bewegingen en ben ik twee jaar geleden ook niet eens met de (race)fiets van het betonnen fietspadje geraakt zonder aanwijsbare oorzaak? Misschien maandag toch even Jopie (de voornaam van onze huisarts in Sleen, een naam die we gemakshalve ook voor onze huidige huisarts, die overigens Jan-Willem heet, gebruiken) bellen. De casus van de 65-jarige akkerbouwer De Bos stelt me niet gerust. Ik deel zijn stijfheid in schouders en bovenbenen, maar of De Bos een racefietser is, lees ik niet en ik sjouw niet met zware zakken bintjes. Wel heeft hij ook een blanco voorgeschiedenis. Even kijken of ik morgen 60 kms met SpaakMasters mee wil doen.

ZONDAG pijntje is z.g.a. verdwenen. Jopie gaat me nog niet zien en ik kom niet in de statistieken van de 90 % huisartslastigvallers met kwalen die na enkele dagen vanzelf oplossen.