Stel je voor: als je een jaar of 30 geleden je intensief interesseert voor een onderwerp, schrijf je er boekjes over. Nou ja, niet iedereen natuurlijk, maar Bert Lawant wel. Leraar, talenmens, popmuziek- en boekenliefhebber, vader, voetballer, echtgenoot. Na eerst de blues afgewezen te hebben raakt hij na gesprekken met blues- en jazzliefhebber Ruud Vreeman in de jaren zestig in de ban van deze muziek. In de jaren negentig brengen de muziekjes van de Sterreclames hem op het spoor. Hij raakt betoverd door het nummer ‘Dust my broom’ (Amerikaanse slang voor ‘wegwezen!’, ‘er vandoor gaan’, (vergelijk: de Nederlandse uitdrukking ‘de plaat poetsen’) in de originele versie: ‘I believe I’ll dust my broom’) van Elmore James. Lawants interesse wordt een soort archeologisch onderzoek naar muziek met misschien eeuwigheidswaarde. 

Bert Lawant (1949 – 2003) werkt in de bibliotheek, studeert vervolgens Nederlands en wordt leraar Nederlands en maatschappijleer. Hoe gaat dat, hij ontmoet Ruud Vreeman op een feestje en ze raken in gesprek over muziek. Bluesman Vreeman spreekt gloedvol over Muddy Waters, John Lee Hooker, Elmore James; Lawant, liefhebber van Fleetwood Mac, Neil Young, The Beatles is meer van de popmuziek. Maar dat verandert allengs, hij gaat (cassette)bandjes fixen met bluesmuziek en verdiept zich o.a. in Amerikaanse zwarte en Engelse, Friese en Drentse witte blues. Het worden maar liefst 178 versies van hetzelfde nummer.

Klassiekemuziekliefhebbers kennen Bach-vorsers die boekenkasten vol schrijven met feiten en weetjes over Bach, o.a. over zijn invloed op de popmuziek¹. Nieuw voor mij: mensen die jaren besteden aan onderzoek naar een enkel bluesnummer. Zo’n mens is Lawant. De Deen Dyrsting en Henk Maaskant uit Bergen op Zoom delen Lawants compulsief-obsessieve belangstelling en ontsluiten via www.dustmybroom.nl (met 2.200 versies) de specifieke wereld van deze blues variant. 

Lawants queeste resulteert in vijf boekjes en een reisverslag, alle in kleine oplaag en opvallend genoeg anoniem uitgegeven. Over bescheidenheid gesproken. Natuurlijk heeft zijn gewroet en gezoek licht manische trekjes: wat freaken over enkele noten, een oneindige rij varianten van ‘Dust my broom’ opnemen, elk jaar verzamelbeurzen in Groningen en Utrecht bezoeken om in LP-bakken te struinen en uiteindelijk, in 2000, een half jaar verlof opnemen en in die periode zeven weken door Amerika reizen, van New Orleans naar Chicago, lekker zijn bezem poetsen op jacht naar de blues.

En is deze muziek Lawants enige triggerpoint? Welnee, daarnaast is hij gegrepen door de in bepaalde bubbels immens populaire en niet door alle Amerikanen gewaardeerde humoristen The Marx Brothers.

Dat er nog steeds boeken en cahiers op kleine schaal worden gewrocht bewijzen Ronny en Ruud Vreeman die met de publicatie van ‘Dust my Broom’ èn Bert Lawant èn Elmore James eren. In het boekje is de tekst van Ruud Vreeman en de werkelijk prachtige schilderijen zijn van de hand van zijn vrouw Ronny Vreeman.  

Op donderdagavond zes november 2025 overhandigt Vreeman het eerste exemplaar van ‘Dust my broom’ aan Berts weduwe, Constance Lawant, in het bijzijn van zo’n zeventig vrienden en bekenden in boekhandel Van der Velde. 

¹Of Bach de blues direct beïnvloedde? Geen idee, maar via de popmuziek zeker wel.

(In delen I t/m XI beschrijf ik mijn reis langs witte jassen na het diagnosticeren en wegsnijden van een kwaadaardig huidkankertje op mijn knie en een lymfeklier in mijn lies en nu een melanoom op de linker enkel). Als plastisch chirurg Foumanie me vraagt of ik eerder een melanoom heb gehad, weet en zeg ik dat hij mijn dossier niet heeft bestudeerd. Ach wat, denk ik, als hij maar kan snijden. Na afloop overweeg ik welk cijfer hij verdient en denk aan Mei Li Vos, de nieuwe Eerstekamervoorzitter die ook enkele dagen per week basisschooljuf is: klein in de kritiek, groot in het compliment.

De ingreep verloopt voorspoedig. Op het gezellige af. Naast de van oorsprong Iraanse chirurg met aandachtsgebied reconstructieve chirurgie zijn er twee assistenten. Geen van drie is het Gronings actief machtig, wel praten ze alle drie graag mee over taalverwerving en het belang daarbij van de eerst geleerde moedertaal. Misschien nog belangrijker: ze lijken hun vak te beheersen en hebben er plezier in. Ze slagen erin mijn spanning (jaja) weg te laten vloeien als bloedstroompjes na het snijden.

De chirurg bestudeert mijn gespierde wielrennerspoten en suggereert concluderend dat mijn huid misschien krachtig genoeg is om zonder transplantatie gehecht te worden. Het idee een transplantaat  uit mijn bovenbeen te schrapen of te snijden laat hij varen.

Dat een assistent niets anders doet dan mij op mijn gemak stellen verbaast en bevalt me. Gezellig zitten we over van alles en nog wat te kouten. Reizen naar Slovenië, het effect van bloedverdunners, een te strakke spijkerbroek en de kracht van de lokale verdoving.

De chirurg snijdt een lapje huid van 3 bij 4 cm weg. Ik mag meekijken maar doe alsof ik er vanwege mijn gesprek met de assistent, niet aan toe kom. Hij legt uit wat ervoor nodig is om de lange zijden aan elkaar te hechten. Aan de uiteinden ontstaan dan een soort opbollende envelopjes van huidweefsel. Ik heb ergens gelezen dat deze snijlocatie veel bloed laat vloeien, maar ik leer bij dat de specifieke verdoving dat juist tegengaat.

Na een klein half uur wordt mijn steun, toeverlaat, rolstoelduwer en chauffeur vrouw I erbij geroepen. Zij aanhoort hoe lang ik per se rust moet houden en wat het verschil is tussen rusten, niet lopen, kalm aan doen, en niet belasten. Paracetamolloos kom ik de eerste nacht door, ik slaap bijna tien uren. Ik overweeg rapportcijfer 9,5. Nu nog een wakkere patholoog die zijn kunstje verstaat.

MAANDAG SKINVISION X Na SkinVision I t/m IX waarin ik mijn reis langs witte jassen beschreef na het diagnosticeren, wegsnijden van een melanoom op mijn knie en een lymfklier in de lies, wijs ik de dermatoloog bij een controlebezoek op een minieme zwarte kern in een moedervlek op linker enkel. Senior collega erbij en samen besluiten ze tot een biopt: na verdoving wegsnijden voor lab-onderzoek. Over een week de uitslag. De vijf vrouwen (receptie, assistent I en II, dermatoloog jr. en sr.) scoren professioneel 10 punten. Aan actieve taalvaardigheid van het Gronings moet Martini nog wat werken.

DINSDAG DEELAUTO Onze derde CCP-deelnemer (Clio-coörporatie) verhuist naar buiten de Diepenring en wil blijven deelnemen aan ons succesvolle deelautoproject dat de experimentfase lang voorbij is. De deelname van de verhuizers is Interessant, gezien hun lengtes (man 195, vrouw 1.80 en drie basisschoolleerlingen op weg naar de twee meter). De gemeente Groningen is drukdoende deelauto’s te stimuleren en beloont ons project met een tweede parkeerplaats. We blijven ons verbazen over privéauto’s in de (binnen)stad. Twee van ons meldden op de jaarvergadering zonder moeite zes weken autovrij te zijn geweest.

WOENSDAG MATTY DE VRIES Soms ontmoet je mensen van wie je denkt: herken ik, bijzonder, zonder gelijk het woord ‘soulmate’ te gebruiken. Dat heb ik zeker met Matty de Vries die ik interview voor de Ploeg-nieuwsbrief: herkenningspunten zijn beeldende kunst, vormgeving, zang, literatuur, streek van herkomst (Twijzelerheide/Kollum), kleurrijk, Calvinistische jeugd, creatief, veelzijdig, Groningen, bedachtzaamheid, interesse tonen, educatie, zuinigheid.

DONDERDAG VISGRAATMOTIEF Als je wens een stroeve badkamervloer is en je uitkomt bij een complete badkamerrenovatie dan doet de verkoper zeker iets heel goed. We dagen de tegelzetter uit met een gewenst visgraatmotief op een muur, met gele tegeltjes die niet 100 % haaks en recht zijn. Drie weken lang enkele uren daags twee mannen over de vloer, valt uiteindelijk mee.

VRIJDAGmorgen My-local-friend-STUDENT Vanwege de badkamerrenovatie ontmoet ik mijn student Nederlands in Forumbieb Helpman en niet thuis. Wekelijks ruim een uur. Gesprekje, zinnen (re)construeren, een grammaticale bijzonderheid, Nederlandkunde, gedicht van Wilmink en een VK- of NOS-artikel. Weet ik het even niet meer, dan open ik mijn fotogalerij en vraag haar te beschrijven wat ze ziet terwijl ze kennis maakt met mij. Daarnaast vraag ik haar dagelijks naar een vlot tv-programma te kijken: Klokhuis, First Dates, Klaas kan alles, (Jeugd)journaal, Sterreclame, een kinderprogramma.

VRIJDAGavond KLIMAATKOOR Je houdt van zingen en je maakt je zorgen over het klimaat; dan is de stap naar het Klimaatkoor snel gezet. Wat meehelpt: anderhalf i.p.v twee uur en twee- i.p.v. wekelijks repeteren. Hoe kom ik hier nu weer bij? Ik sprak de dirigent kort bij ons supergeslaagde Grote-Markt-concert op 14 september tegen de Israëlische genocidale barbarij jegens kinderen. Zeker een paar maanden volhouden is mijn doel.

ZONDAG Onze minibieb maakt overuren. Dagelijks sneupen passanten erin om een pareltje mee te nemen; anderen vullen aan als vakkenvullers bij de Lidl na het paasweekend. Er zijn incidentele passanten naast vaste vullers als mijn zus, de huishoudelijke hulp van meneer pastoor uit Aduard, een Muntendammer boer die het licht heeft gezien, en hij die ik mijn Iraanse kameraad noem. Voor hem, duivenbeschermer, bewaar ik statiegeldflessen en bierblikjes (de tijd van bier in flessen ligt inmiddels ver achter ons), en hij bezorgt me af en toe een tas vol boeken. Soms zijn het, na het afstuderen van zijn zoon, studieboeken ‘Statistics & mathematics in Muslim lead Enterprises’ en soms, zoals nu, hedendaagse literatuur. Ik zie Siebelink, Roosenboom, Van Dis, Peper, Den Uyl (zelfs de oestrogeenthriller De eetclub van Saskia) Noort, Op den Beek, zelfs Wieringa.

MAANDAG Enschede, Enske voor intimi, is een prachtstad. Nu even geen terugblik op de dubieuze drugshandel in het supportershome van FC Twente, destijds met goedkeuring van het bestuur, maar  enkel lof over het prachtige Rijksmuseum, het verrassende uit stalen vlammen bestaande kunstwerk voor het Medisch Spectrum Twente en het imposante zes meter hoge beeld ‘In god we trust’ van de Spacecowboys op het dak van het Enschedese conservatorium ArtEZ.

DINSDAG in Groningen start een loopvierdaagse. Voor € 100,- pp mogen 1.400 wandelaars er groepsgewijs op uit. De 140K schijnt nodig te zijn voor de organisatie. Nijmegen met 45.000 optochtlopers vraagt € 120,- pp. Voor 5,5 miljoen kan Bruls natuurlijk voldoende dixies plaatsen en pispleinen inrichten. Ik wacht op de eerste ziektekostenverzekering die eist dat klanten deelnemen aan deze diabetes-2 voorkomende inspanning en die het ook vergoedt. Optochtlopers nemen de kans door Jaap Jongbloed of Thijs van den Brink een verlepte gladiool in de handen gedrukt te krijgen voor lief.

WOENSDAG Onze buurtvereniging Het A-kwartier propageert het aanleggen van geveltuintjes. We combineren een serieuze aanpak met plezier. Praten en soms wat drammen over biodiversiteit en een feestje bouwen rond de uitreiking van het Gouden schepje. Die tweeledige aanpak hanteren we ook bij het duel tussen fietsen en auto’s, bij gewenste recreatievaart en verdoemde waterverontreiniging. Voorlichtingsavonden over verduurzaming van verwaarloosde grachtenpandjes naast een roeiclinic. Overlastgevers aanspreken en schooldirecties erop wijzen dat woorden nog geen daden zijn als het aankomt op handhaving bij de bordjes ‘Smokefree Area’. En zo verder. Na jaren begrijp ik dat het ‘not done’ is om in de kwartaalgesprekken met de gemeente aan te dringen op inkomensafhankelijke onroerendgoedbelasting. Ook een rijverbod voor auto’s die (nog) geen deelauto (met minimaal drie eigenaren) zijn laat nog op zich wachten.

DONDERDAG Via My Local Friends krijg ik een nieuwe student Nederlands. We zien elkaar wekelijks en we zitten in de fase van aftasten: wat kan en wil ik bieden en wat is haar ambitieniveau. Het lijkt erop dat we een goede match vormen.

VRIJDAG Na een medische ingreep wil je als fietser weten of en hoeveel je lichaam heeft ingeleverd. Ik schets een ruw herstelplan en fiets zeven keer in acht dagen. Via een STRAVA-adept (zeg nooit -fetisjist) die de zondagse Spaakritjes monitort zie ik dat er geen  verval is. Ik span me wat extra in en doe gretig het tegenwindse kopwerk. We eindigen na 61 kms met gemiddeld 28,2/uur. Gerustgesteld voel ik me.

De kracht van Van Rossem is dat hij historische wetenswaardigheden afwisselt met kneiterharde analyses, aangeboden in een goedmoedige lobbesverpakking en geuit met een zachte stem met Utrechtse tongval. Rustig heen en weer drentelend onder de kansel houdt de fitboy van de feitenkennis (dixit P. Freriks) zijn verhaal. Zonder plaatjes of statistieken. Af en toe een slok koude koffie nemend, ingeschonken uit een meegenomen kan. Het publiek is een afspiegeling van Groningen: stadjers, boeren, al dan niet gelovig, die graag mild worden gekastijd en voor die geseling vriendelijk applaudisseren.

Van Rossem voorspelt een rolberoerte voor de dominee, mocht er bij de preek evenveel publiek, 500, zijn als vanavond. Sowieso vraagt hij zich hardop af welk nut religie heeft; graag geeft hij als heiden, ook wel smerige linkse radicaal of Moslimknuffelaar genoemd, het geloof met de vuilnisman mee. Kerken zijn overbodig, aldus de spreker. Ook zijn er, weer mildelijk verpakt, harde woorden voor de boeren: Er is in Nederland geen ruimte voor deze met subsidies en fiscale voordelen overstelpte beroepsgroep. En: welke andere beroepsgroep met een minimale economische betekenis kan rekenen op een royale uitkoopcompensering wanneer blijkt dat het vak geen toekomst heeft?

En passant richt Van Rossem het woord direct tot het (aarzelende) publiek en bij te grote onwetendheid verwijst hij graag naar de boekwinkelier die met een kraam aanwezig is. Onderkoelde humor sorteert effect, zo demonstreert de professoraal pratende would-be-cabaretier.

Zijn boodschap is dat er geen platteland meer is; de scheidslijn stad – platteland is zo goed als verdwenen. Nederland is een parklandschap. De provincie Groningen is gewoon een onderdeel van de verstedelijking die als een schimmel of vlektyfus om zich heen grijpt. De uitdrukking ‘in the middle of nowhere’ kan in Nederland niet worden gebruikt. Steden zijn broedplaatsen voor creativiteit, op het platteland wordt niets verzonnen.

Heilige huisjes worden onderuit gehaald. De wereld is helemaal niet vol. Kijk naar Amerika (Wyoming is zes keer Nederland met de inwoners van Utrect), Frankrijk, Duitsland, Oost-Polen en verder oostwaarts. Van Rossems boodschap is dat de natuur, onze vijand, gruwelijk wraak zal nemen met bodemdaling en grondwaterstijgingen (die door de boerenstand op onnatuurlijke wijze laag wordt gehouden; zoals de boeren ook de leefomgeving aantasten met een gruwelijke chemische verdelging van insecten, die in stedelijke gebieden floreren) en overstromingen. Maarten ’t Hart is zo gek nog niet als hij een woonark in zijn tuin wil plaatsen. En wolven? Die richten, vergeleken met everzwijnen, nauwelijks schade aan. Maar houd de aantallen, vergelijk de bevers, in toom.

Zoals het een echte leraar betaamt schuwt Van Rossem de herhaling niet. Onder applaus spoedt hij zich naar de signeerhoek.

Er zijn treinrukkers, wildplassers en geitenneukers. Ik stel me op het standpunt: is iedereen het ermee eens en levert het geen schade op, dan prima. Na de wildplassende Audirijder, nu twintig wildplassers tegelijk. Als bestuurslid van buurtvereniging Het Akwartier begin ik me steeds verantwoordelijker te voelen voor de wijk. Dat betekent meedoen met georganiseerde opschoonacties, af en toe zelf met een grijper de straat kuisen, de gezelligheid en groendiversiteit bevorderen (met een minibieb aan de muur en een geveltuintje). En af en toe iemand aanspreken die zich wat onachtzaam gedraagt, waarbij ik mijn oude beroep niet verloochen: ik word weer even de leraar die een leerling aanspreekt op rommel maken in de schoolkantine waarbij ik de angel uit de klaaglitanie haal door zelf ook papiertjes te rapen.

Zaterdagavond 17 augustus ’24. Er legt een BBC-/borrelboot aan bij de steiger aan Reitemakersrijge. Veel geschreeuw. Mannen, middendertigers, accountmanagers uit de zorgsector lijdend aan decorumverlies, schat ik, stormen de  wal op en plassen in plukjes van vijf tegen het cortenstalen hek van Minerva. Ze fotograferen elkaar trots. Enkelen, nog met een restje schaamtegevoel, wurmen zich achter de geplaatste hekwerken van de aannemer en staan uit het zicht. Zo’n 20 in totaal schat ik. Ik maak enkele foto’s vanuit ons huis. Mooi zo, denk ik. Klaar.

Als ik naar beneden loop om mijn racefietsje voor zondagmorgen klaar te zetten, denk ik: wat klaar? Eropaf. Mijn hartslag wordt wat hoger als ik naar de schuit loop. Maak enkele foto’s. Ik, socialmedialoze, roep bluffend naar de mannetjes: ‘staat vanavond op social media’. Ik zie een telefoonnummer op de boeg en fotografeer het. Drie gassies komen op me af als boeren die betrapt worden op illegale mestlozingen. Dat ze me belagen is te sterk uitgedrukt. In hun ogen zie ik dat ze mij gelijk geven. Ik voel geen angst en wijs ze op het openbaar toilet en vraag de jonge schipper waarom hij dit gedrag toelaat. ‘Heb even niet opgelet,’ zegt hij eerlijk. Ik zeg dat wij als buren het grasveld als onze tuin beschouwen en mompel iets over overlast, fatsoen, melden, vergunning kwijtraken en ga huiswaarts.

Het gefotografeerde telefoonnummer leidt me naar een BBC-/borrelbootbedrijf dat allerlei onbeperktdrinkenarrangementen aanbiedt. Als FC Groningen de eerste goal tegen RKC maakt ga ik ook scoren en maak een melding (met vijf geüploade foto’s) bij de politie en de gemeente. Op maandag informeer ik de eigenaar van het botenbedrijf. Hij maakt me duidelijk dat de politie alleen iets doet met wildplassers als het heterdaadjes zijn.