Op mijn achttiende bezoek ik met een vriend de Ecole des beaux arts in Parijs en leer Giacometti kennen; zes jaar later maak ik kennis met het werk van Rotterdammer Willem Kind en herken de ijle, surrealistisch-expressionistische figuren; mijn eerste lesje kunstgeschiedenis in de praktijk is een feit..

Als ik de kerstpost open en een Duitse postzegel zie weet ik: ha, een kaart van Wim en Femke. Ik verheug me op het openen van de enveloppe want Willem en Femke zitten in de kerstkaarteneredivisie: geen groepsWhatsAppberichtje, een BCCmail of een ansicht van dertien in een dozijn, maar een eigen, creatieve kaart, vaak een scherpe foto uit een buitenland met een passende tekst. Maar, …dan zie ik een prefabindustriekaart, word ongerust en denk: godver, nee….

We schrikken van Femkes bericht op de nieuwjaarskaart: Wim is zeer ziek. Longkanker. Uitgezaaid. Palliatie. Naar nieuws. Een week later krijgen we het bericht dat Willem overleden is. Jammer dat zijn leven stopt, tragisch voor zijn gezin. Maar dit verhaal heeft een keerzijde. Rijden we naar Den Bosch, dan komen we vakkundig hand- en laswerk van Willem Kind bij een voordeur tegen, ook in tuinen en huiskamers van familie en vrienden in Apeldoorn, Groningen, Leiden, Nijmegen, Odoorn. In Emmerhout de reuzenletters A, B en C, de grote kop langs de weg in Borger, de turfsteker in Erica. Beelden in Bargeres, Klijndijk…; kortom Willem mag dan dood zijn, hij leeft overal voort, zijn artistieke geest waart rond.

Onze eerste kennismaking met Willem is in zijn atelier in Angelslo: hij levert ons een meer dan manshoog stalen beeld van een vogel, een loopvogel noemen wij hem: poëtisch, fier, in rake kleuren rood, goud en blauw. In een leuke optocht wordt het tuinbeeld aangeleverd. Bij elke verhuizing nemen we hem weer mee: van Emmen naar Sleen en weer terug naar Emmen en uiteindelijk belandt hij in een mooie tuin in Groningen. Nog steeds blijven mensen staan en kijken ernaar met veel belangstelling. Later werkt hij op een industrieterrein in Emmen en Neuenhaus. Enkele keren kopen we iets, soms om zelf te houden en soms als cadeau voor anderen. De prijs, ach daar worden we het vaak over eens; soms beslechten we de koop met een fles Jameson.

De naam Willem Kind staat voor heel eigen, van afstand herkenbare beelden. Stuk voor stuk dragen ze zijn handtekening. Of Willem als oeuvrebouwer zal worden gezien, wie zal het zeggen. In zijn thuisbasis Emmen is hij een alom bekende kunstenaar. Of hij genoeg erkenning krijgt in de Zuidenveldregio? Het CBK Emmen heeft naar mijn weten nooit een solo-tentoonstelling aan hem gewijd. Ongetwijfeld zullen particulieren nu hun beelden graag afstaan voor een overzichtstentoonstelling in een gelegenheidsruimte. De beelden van Willem Kind zullen de tand des tijds doorstaan en Willem leeft, op weg naar, vooruit, de eeuwigheid .

Bij de jaarwisseling 2023/2024 hierbij mijn Groningse nieuwjaarsgroet.

Moi!

Wies met lutje keroazie

Wat hebt wie ja oflopen joar mooie herinnerings

moakt, mit zingen, fietsen, lezen, schrieven, ja

zölfs mit novvelk LHBTQ+kleuren op stoepe

krieten bie Museumbrugge, mit Vraize vlagen in

Surhuzum en nije vrunden moaken in Stad,

Ommelaand en Zuud Afrika.

De weerld stoat ien fik en braandt, ik schrik van

nijs in kraant: man, stoensbounder en kompeer in

ain, loat  vraauw stoan noast benzinepomp noa

pispauze bie tankstation aargens tusken Beem

en Bethlehem.

Mor goud dat oes onthold korrodeert as old iezer

ien swieneschure: alles ontholn ken ja nait ja en

k peins over de körtste mor muilekste òfstand

maank haart en heufd.

Wie hebt verrekte veul belang bie n goud nij-joar

mit veur joe allermieterst veul

blauwe lochten en laifs van K l a a s & I n g e

(ter info: keroazie = moed, kompeer = mafkees; stoensbounder =  zonderlinge man)

Wat leren mijn Google-statistics me? Ons energieverbruik steeg van € 65,-/maand in 2002 naar € 125,-  in 2023. Mijn eigen zorgkostenrisico van € 875,- kreeg geen deuk. Ons VanDerMeulenFonds -hierover later meer- doet waar het voor ingesteld is en gaat ‘t derde jaar in. ‘k Maakte op Gazelle, Sensa en Giant 7.000 fietskilometers -> 20 per dag. ‘k Schreef 92 KlaasTaaltjes met tegen de 4000 Klaastaalgebruikers (zeg nooit ‘volgers’), met een gemiddelde leestijd van 1.34 m. Via ‘momentopname rapporten’ kan ik ook van alles lezen over ‘organic search, email, Analytics Intelligence, referral, direct, organic social, first visit, session, (nieuwe) gebruikers, afwijkingsdetectie, user engagement, page view, aantal clicks per dag/week/maand, gebruikersactiviteit per cohort,  conversies, gebruikers per land’ en meer, maar daar ligt mijn interesse niet. Ik vind het leuk om te schrijven en om eieren te leggen.

Opvallend: enkele (ook in mijn ogen zeer goed geslaagde) artikelen blijven ook in 2023 weer populair: Lale Gül, Salomon Levy, (mijn adviezen aan) projectontwikkelaar Peter van Dijk, mijn niet aflatende stroom IM’s, (oppassen dat ik ze niet premortaal schrijf) en (koor)concertverslagen. Zelf een non-facebooker zie ik wel effecten van teksten delende facebookgenbruikers.

Tot nu toe bevalt mijn Maarten ’t Hart-projectje: per week een boek van ’t Hart herlezen. Hierdoor moeten de corrupte, frauderende Zwolse hartspecialisten nog even wachten (Hartspecialisten Zwolle. Het grootste ziekenhuis van Nederland staat in Zwolle, het Isala. Het specialisme hartzorg is van uitmuntend verworden tot corrupt en frauderend. Vijf specialisten die zich specialiseerden in hartchirurgie en zelfverrijking hebben zich verkocht aan de miljardenindustrie). En ook Kinderhartchirurgie. Minister Kuipers besluit dat de kinderhartchirurgie wordt geconcentreerd in Rotterdam en Groningen. Een gedurfd besluit om dit specialisme naast Rotterdam in het dunstbevolkte gebied te plaatsen. Verliezers Leiden en Utrecht gedragen zich als autonomen en accepteren de beslissing niet en stappen naar de rechter. Mantelzorg. Onderzoek toont aan dat vermeende probleem bij/onder mantelzorg(ers) eerder een resultaat is van gelehesjesdiscussies bij televisiepraattafels dan dat er sprake is van een tekort aan mantelzorgers. Kranten staan vol over bullshitbanen: een definitie van bullshitbanen is nog lastig. Enkele doen de ronde: die banen waarvan beoefenaren na pensionering moeiteloos en goed betaald willen doorgaan tot hun 70^e. Of: banen die boven komen drijven in antwoorden na de door beoefenaren gestelde vraag: vind ik mijn baan nutteloos? Dan zien we: kunstenaar, PR-functionaris, financieel manager, horecamedewerker, econoom, IT-medewerker, assemblagemedewerker, deurwaarder, schoonmaker, marketingmanager.

parking Ossenmarkt

Lichtroute Groningen. KunstPuntmedewerker Elke gidst ons langs tien lichtinstallaties in Groningens binnenstad. Tschumipaviljoen, twee bushokjesmarkeringen in Oosterstraat en Gelkingestraat, Radesingel, parking onder Forum, Papengang, Parking Osssenmarkt, hekwerk Martinitoren en bibliotheek RUG. De zuil van André Volten aan Radesingel imponeert: 13,5 meter glimmend verticaal staal, met een spleet die van zeer smal naar opener gaat. Mannelijkheid en vrouwelijkheid samen in gestileerde artistieke porno. Twee van de tien lichtkunstwerken blijven donker: jammer; come on Groningen en KunstPunt, dat had beter gekund.

Huisartsen. Van 2000 – 2021 kwamen er in Nederland 56% huisartsen bij. Niettegenstaande de populaire praattafelberichtgeving die ten onrechte nieuws wordt genoemd, zijn er meer huisartsen dan ooit. Maar ze willen allen parttime, liefst van kwart over negen tot tien voor half vier, woensdagmiddag vrij en dan ook nog liefst in een middelgrote stad, werken en schuwen de verantwoordelijkheid van het bedrijfsmatige aspect. In Frankrijk is het gewoon dat de overheid hoog opgeleide profi’s als leraren een werkgebied aanwijst. Dat is de oplossing. De overheid biedt een goede opleiding aan en vraagt daarna als wederdienst huisartsen vijf of tien jaar te gaan werken in gebieden met een huisartsentekort waar huisartsenwoningen nog kastelen zijn.

Tschumi paviljoen

Geen probleem. We verlaten het café en bedanken het Texaanse meisje uit Muntendam, waarop ze antwoordt: ‘No problem.’ Wat een bijzondere reactie. Op de vraag: ‘Zou je dat even voor mij willen doen?’ is ‘geen probleem’ een prachtig antwoord. Wat een interessante taalontwikkeling. Van ‘alstublieft’, ‘graag gedaan’ naar ‘daar heb ik geen probleem mee.’

Solidariteit = delen. Of het om ziektekosten, belasting heffen, fietsparkeerplaatsen, diabetesmedicijnen of vluchtelingen opvangen gaat: bij een tekort is verdelen de enige oplossing. Dat heet solidariteitsgedachte. De spreidingswet wil vluchtelingen verdelen over de 342 gemeenten in Nederland. Het lijkt erop dat de VVD van Yesilgöz belang heeft bij de overlast in Ter Apel. 185 gemeenten nemen geen vluchtelingen op. Bloemendaal, Bilthoven, waar blijven jullie?

parking Forum

Tandheelkunde. Zomin als een minister van landbouw een boer moet zijn, hoeft een minister voor volksgezondheid een dokter te zijn. Maar de sector heeft er zo lang om gejeremieerd dat er eindelijk een vakminister voor volksgezondheid (welzijn en sport) is. En nu is het weer niet goed. Ernst Kuipers heeft in al zijn wijsheid besloten dat tandheelkunde een studiejaar inlevert. Het beroep van tandarts wordt aangepast. De

Gelkingestraat

eerste periode kleine ingrepen doen onder supervisie van een ouwe rot en dan over naar de meer complexe. Logisch toch. Zo doen straatmakers, accountants en loodgieters het ook. De beroepsgroep heeft ’t over zichzelf afgeroepen toen ze haar bestaan relativeerde door de controletermijn met 100% te verminderen, van een controle per half naar één jaar. Want sja, wie heeft nog gaatjes? Tandartsen die deze maatregel hebben zien aankomen, de allerbesten, richten zelf een bij- en nascholingsplatform op, vaak dental academy geheten. Heet dit niet zelfregulering? Zelfredzaamheid?

Op twee september kwam Rob Wehrens uit de tijd. Bijna 92 jaar oud. Gestorven in zijn slaap. In zijn laatste brief aan mij schreef hij: ‘Als ik morgen niet wakker zou worden, zou dat goed zijn.’ Toen ik deze zin las dacht ik: ‘Moet ik hem nog informeren over het bestaan van ‘Coöperatie Laatste Wil?’ En als hij een niet-confessionele maar wel goed opgeleide huisarts heeft die de wet respecteert, zal Rob toch, mocht het op ondraaglijk lijden uitlopen, euthanasie verleend kunnen worden? Rob vertelde dat hij tevreden op zijn leven terugkeek. Ik heb Rob meer dan veertig jaar gekend. We waardeerden en respecteerden elkaar. Gezien onze uiteenlopende naturen, opvattingen en achtergronden mag dat een klein wonder heten. Als ik me niet vergis startte Rob zijn loopbaan op een lagere school in Soest waar hij een klas met 50 brave Gooise kinderen onder zijn hoede had. Zijn ietwat bekakte, Gooise, accent, heeft hem nooit gedeerd, integendeel, ik denk dat hij het cultiveerde.

Ik leerde Rob kennen in de periode dat er in Emmen twee MAVO’s fuseerden. Direct erna kwam er een HAVO-afdeling bij. Rob kwam uit het Baander-kamp waar de tijd leek te hebben stilgestaan met bedaagde senioren die zonder uitzondering drie sigaretten per les rookten en inmenging in hun bastion wat lastig vonden en hoopten dat veranderingen hun deur voorbij zouden gaan als inspecteurs aan hun vakgroep. Rob was geen onderwijsvernieuwer maar hij ging de discussie niet uit de weg en stond open voor samenwerking, zelfs met een eigenwijze collega van MAVO Allee. Vanaf het allereerste begin kregen wij samen de schoolkrant onder onze hoede. Ons werd lof toegezwaaid, waarop meneer Wehrens de directie voorhield dat dan het aantal taakuren verdubbeld zou kunnen worden. Of dat gebeurde weet ik niet meer, wel dat ons een HAVO-collega werd toegeschoven. Op school zal Wehrens niet altijd de gemakkelijkste docent zijn geweest. Zijn vakken waren Frans (met altijd halve klasjes) en Engels. Op grote avonden in de Muzeval deed hij graag mee. Nog zie ik hem vol zelfvertrouwen in een afgeladen Muzevalzaal soleren met La Mer van Charles Trenet.

Dat Rob geen alledaags levenspad bewandelde moge blijken uit het feit dat hij tweemaal met dezelfde vrouw trouwde en vervolgens ook twee keer van haar scheidde. Wij konden het goed met elkaar vinden. Rob kon goed koken en hij wijdde ons in in de geheimen van Spaghetti Carbonara, eind jaren tachtig heel wat anders dan aardappels met boontjes en een speklapje. Rob vergezelde ons eens op vakantie naar Poncin (F.) waar hij, onder het lover van oude populieren onze oudste zoon leerde rekenen met behulp van Smarties. En passant leerde onze zoon dat ‘Meneer Rob’ beter klonk dan gewoon ‘Rob’.

Wij maakten Rob mee in de Bargeres in Emmen, op twee adressen in Exloo en later weer in een appartement in Emmen. Bij zonnig weer zagen we hem op afstand al zitten op het balkon in zijn bruine blote bast. Rob had geen computer of mobieltje. Hij koesterde zijn zwart-bakelieten telefoon die hij gebruikte om zijn Zweedse vriendin, die ik oneerbiedig scharrel noemde, wekelijks te bellen. In zijn laatste jaren werd Rob liefdevol bijgestaan door zijn zoons die hem wekelijks bezochten en hij had een fijne huishoudelijke hulp, een rollator en de Jumbo naast de deur, waar hij elke dag koffie scoorde. Als pensionado maakt Rob zich nuttig als voorlezer van luisterboeken.

(gelegenheidsrecensent T. L. M. (Ted) Schilder (1951 Weesp) bespreekt de fotografie van Nieuw in Stad)

De bundel Nieuw in Stad van Klaas Gjalt van der Meulen wordt verluchtigd met 27  foto’s gemaakt door Dorjan Ivan Rener Sitar. Een Sloveense jongeman die in Groningen geneeskunde studeert.

Een van de  mooiste foto‘s – het beeld de zittende jongeling van Jeltsema – staat op de voorkant en bij het verhaal met dezelfde titel als het beeld. Wie de bizarre biografie van Jeltsema kent, wil de naakte jongeling tussen de benen kijken. De foto laat ons raden. Bij de geboorte dacht men dat Fré Jeltsema een meisje was en werd hij ook als zodanig opgevoed, ook nadat men er op driejarige leeftijd achter kwam dat het om een jongen ging. Op 26-jarige leeftijd is door een vonnis de geslachtsvergissing rechtgezet om strafvervolging vanwege travestie  te voorkomen. Vanaf toen ging hij als een man door het leven.

In het verhaal De Pieternella wordt terloops lovend melding gemaakt van het park Oase in de stad van de monumentale vormgever Noud de Wolf. Een kiekje vanaf  deze intieme plek met op de achtergrond het hekwerk van het vroegere Groninger museum had de plaats in kunnen nemen van het hekwerk dat alleen op de foto staat bij het verhaal Mannendingetje.

Bij het verhaal Tandarts zien we een tandarts aan het werk. Mij ontging de reden voor het plaatsen van deze foto. Ik had een poenerige stadsvilla met donkere wolken verwacht bij een smoelsmid die – blijkens het verhaal – zelfs ’s avonds aan het beunen is. De echte reden zag ik toen ik beter keek en zag dat de schrijver het slachtoffer is. Zou de schrijver Dorjan meegevraagd hebben voor een portretje toen hij onder het mes ging?

Gelukkig kunnen we genieten van Groningse luchten als Rener Sitar het Groninger museum fotografeert. De hoge, gele ingang van het museum staat niet helemaal in het midden van de foto, maar ik weet niet of dit juist de charme van de toto is, of gewoon toeval.

Het shot van de baksteensculptuur van de Deen Per Kirkeby  bij het verhaal Follies kan vanaf deze kant niet beter gefotografeerd worden omdat een of andere heikneuter er een lelijke witte muur voor gezet heeft.

Een foto die – wat mij betreft – tot de besten behoort is die van Wall House # 2. Een rimpelend Hoendiep, tegenover wolken in de blauwe lucht en dan het mooie kleurgebruik in de drie verdiepingen van deze dependance van het Groninger museum. Onze Sloveense fotograaf heeft ongetwijfeld strakke instructies van de duivenliefhebbende schrijver gekregen, getuige het feit dat er twee foto’s van duiven te vinden zijn. Een foto van fladderende duiven bij het verhaal Ik vertrek en een foto van voedsel pikkende duiven, die illegaal gevoerd worden door een persoon die verdacht veel op onze schrijver lijkt.

Ach, er is nog zoveel meer te zien:  een foto van grootheden als Ben Feringa en Jan Boer,  het terras van het Pomphuis, boten liggend langs de A, de muurkrabbel ‘klaas je bent de mooist’, een kijkje vanaf de bovenverdieping van schrijvers woonst,  de binnentuin, het geveltuintje,  een straat vol fietsen, het orgel in A-kerk en de vismarkt. Het bespreken van foto’s is moeilijk zonder de foto erbij te laten zien. Misschien toch de bundel kopen?